Zondag Trinitatis, cirkelend rond de Drie-eenheid
![]()
ORDE VAN DIENST, zondag 26 mei, zondag Trinitatis
Preek naar aanleiding van Exodus 3 (ds. E van der Linden uit Goes)
De Drie-eenheid, God als Vader, Zoon en Geest - velen hebben er tegenwoordig moeite mee. We kunnen niets meer met die moeilijke dogma's: hoor je vaak. 'Van mij mogen ze weg.' Wat zeker ook in dit soort uitspraken meespeelt is een aversie tegen dogmatisme: tegen het binden aan regels van 'zo moet je geloven'. Daarin kunnen velen van ons zich herkennen. Maar voordat je iets weggooit, kun je wellicht eerst proberen de intentie en diepere betekenis te verstaan waarom de kerk het blijkbaar nodig heeft gevonden om onbegrijpelijke en paradoxale De cabaretier Herman Finkers heeft dit paradoxale haarfijn aangevoeld. 'Dogma's zijn poëzie: zegt hij ergens. 'Ik vind ze prachtig, want ze laten zien hoe onlogisch God en geloof zijn. Net als het leven zelf. In zijn voorstelling ‘Na de pauze’ vertelt hij hoe de pastoor in zijn jeugdjaren eens vertelde over de drie-enige God. Op zijn typische wijze draait Finkers echter de zaken om. Toen de pastoor zei dat er een God was en dat Hij bestond uit drie personen, haakten de meesten af. Voor hemzelf was dat reden om zich te geven aan het geloof. 'Hè hè, nou snap ik het eindelijk,' zei Finkers. 'Want er klopt immers niets van, 1+1+1 = 1. Geloof is niet kloppend te krijgen. Dat geeft mij lucht, dit soort onlogischheden , want zo krijg je oog voor de poëzie van het leven. ' Wanneer je cirkelt rond het Mysterie van de Drie-eenheid, kun je associatief aan een aantal woorden denken: dynamiek, gemeenschap, openheid en ruimte. Rond deze vier woorden kunnen we iets over de Drie-eenheid zeggen.
1. Dynamiek
Dichtbij het vuur gekomen, hoort Mozes een stem, God roept hem. Wat er dan volgt is een meesterlijk spel van aantrekking en afstoting. Voortdurend cirkelen Mozes en God om elkaar heen. Het staat er allemaal in verhaalvorm, maar soms kun je zelf iets van die worsteling ervaren in het geloof, in het leven. Je schrikt terug, je Er is een joodse verklaring, die deze nederige doornstruik als symbool ziet voor het geloof van gewone mensen. Laag bij de grond in de woestijn van je leven probeer je zo goed en zo kwaad als het gaat te leven, en dat gaat met vallen en opstaan. Je hunkert naar leven, naar vuur in je leven, naar God wellicht, maar je weet niet hoe of wat. Dat vuur uit die doornstruik zou je kunnen zien als een verwijzing naar Gods aanwezigheid in jouw leven, hoe nederig en eenvoudig ook. God is niet te groot om in jouw leven zijn vuur te laten branden. Zo maakt God zich aan Mozes bekend: als een God die in de levens van gewone mensen, doornstruiken, wil wonen, die het vuur brandend wil houden. Er is een prachtig lied uit Taizé dat zingt: 'In onze duisternis, ontsteek Heer, een vuur dat nooit meer doven zal. ' Zo kan God een dynamisch vuur worden in ons leven, soms een onooglijk vlammetje en soms een laaiend vuur.
2. Gemeenschap
De christelijke traditie heeft God zelf als onderlinge gemeenschap gezien. In een beroemde icoon van de Drie-eenheid, geschilderd door de Russische iconenschilder Andrej Rublev rond 1400, is dit prachtig uitgebeeld. Drie personen, drie engelen zitten om een tafel waarop een beker met brood staat. De een kijkt naar de ander die weer naar de derde kijkt. Er wordt onder andere het verhaal over de gastvrijheid van Abraham in verbeeld, als hij drie gasten op het heetst van de dag
Wie is God? Waar is zijn Aanwezigheid? De bijbelschrijvers zeggen het met zoveel prachtige verhalen: We kunnen God niet vangen in onze beelden, we kunnen Hem niet vastleggen met onze woorden. God is een geheim, een Mysterie, maar het grote wonder is dat God een relatie met ons mensen wil aangaan. God spreekt ons aan en wil aangesproken worden. God is Woord en Geest, Hij is Vader en Zoon en Geest, Hij is
3. Openheid
'Maar nu zul je mij vragen: Hoe moet ik over God zelf denken, en over wat Hij is? En dan kan ik je enkel maar antwoorden: Ik weet het niet. Want met deze vraag heb je mij in dezelfde duisternis gebracht, dezelfde wolk van niet-weten, waarin ik jou hebben wil. Want wij kunnen door Gods genade alles weten over alle mogelijke zaken en wij kunnen daarover ook nadenken, zelfs over Gods eigen werken; maar over God zelf kan niemand denken. Daarom schuif ik alles wat ik kan denken terzijde en kies voor mijn liefde datgene uit wat mijn denken te boven God ontsnapt aan al onze denkmodellen, concepten en voorstellingen. Hij is altijd groter, anders, dan wij kunnen verzinnen. God heeft met verlangen te maken, met liefde, met wat je hart het diepste raakt, wat je ziel in beroering brengt. Alles wat je daarover zegt is stamelen. Door in drie woorden te spreken over God en tot God, als Vader, Zoon en Geest, stamel je eigenlijk op onbeholpen wijze iets van het goddelijk Mysterie uit. In het dogma van de Triniteit wordt op een poëtische manier een beweging naar openheid gemaakt. God is niet gesloten, Hij is open. God breekt onze kaders open . Voorbij het denken komt Hij tot ons, recht in het hart.
4. Ruimte Je verwoordt het onzegbare van God tastenderwijs met woorden als ruimte, liefde. Liefde is het diepste wat je over God kunt zeggen. Liefde is de beweging waarmee God naar ons toekomt. Liefde haalt ons uit onszelf, liefde zet ons in de ruimte. De trappistenmonnik Thomas Merton schreef hierover prachtige woorden: 'God wordt niet volledig gekend wanneer hij enkel 'gekend' wordt met het verstand. Hij wordt het best gekend door ons wanneer Hij bezit neemt van heel ons zijn en ons met Zichzelf verenigt. Dan kennen we Hem niet als een idee maar voorbij aan alle ideeën, in een liefdescontact, in een ervaring van Wie Hij is, in een realiseren dat Hij en alleen Hij ons leven is en dat we zonder Hem niets zijn . Het is onze vreugde om niets te zijn, en te weten dat Hij alles is.' Weten we nu wie God is? Kunnen we Hem vatten? Nee, God onttrekt zich altijd weer aan onze pogingen Hem te beschrijven. Het dogma van de Drie-eenheid is een poëtische vertaling van die onmogelijkheid.
Maar soms, soms speuren we een glimp van zijn Aanwezigheid. In de Bijbelverhalen die we lezen. In sommige kostbare ontmoetingen. Diep in ons hart, in onze ziel. | ||
terug | ||